Kuchnia z kamiennym piecem i pozostałościami naczyń glinianych, kamienny moździerz i krzemienny nóż – to najważniejsze znaleziska Polskiej Misji Archeologicznej Muzeum Narodowego w Warszawie „Tyritake”, która od 19 lipca br. prowadzi prace wykopaliskowe w Kerczu na Krymie.

Ekspedycja archeologiczna zainicjowana została w 2008 roku przez strony polską i ukraińską i ma na celu odsłonięcie antycznego miasta na Krymie – Tyritake (VI w. przed Chr. – VI w. po Chr.). Archeolodzy chcą uzyskać kompleksowy obraz warunków życia mieszkańców tej polis w starożytności. Efektem polsko-ukraińskiej współpracy będzie również utworzenie nowoczesnego parku archeologicznego i lokalnego muzeum poświęconego historii miasta.

Pierwsze trzy tygodnie wykopalisk przyniosły szereg odkryć dotyczących codziennego życia mieszkańców Tyritake. Badaczom udało się zlokalizować antyczny dom z podwórzem i kilkoma pomieszczeniami mieszkalnymi, pochodzący najprawdopodobniej z III–IV w. po Chr. Z tego okresu mogą też pochodzić odsłonięte pomieszczenia gospodarcze, w tym najprawdopodobniej kuchnia z kamiennym piecem, stołem i pozostałościami naczyń glinianych oraz kamienny moździerz. Odnalezienie przez archeologów krzemiennego noża potwierdza wcześniejsze ustalenia, że na terenie Tyritake, prawdopodobnie już w okresie neolitu, mogła znajdować się osada. Pobrane próbki nasion, żużlu, zwęglonych kawałków drewna etc. trafią do analizy w Polsce.

Archeolodzy eksplorowali także ustawiony na kamiennej podmurówce mur obronny z suszonej cegły glinianej datowany na VI w. przed Chr. Badania potwierdzają wcześniejsze rekonstrukcje najstarszych murów obronnych Tyritake i innych kolonii greckich w regionie.

W warstwie znajdującej się pod glinianym murem znaleziono interesujące fragmenty ceramiki z końca VI w. przed Chr., w tym niezwykle cenny fragment czarnofigurowej wazy przedstawiający greckiego hoplitę.

W ramach umowy podpisanej przez Muzeum Narodowe w Warszawie z Politechniką Warszawską po 15 sierpnia wykop oraz odsłonięte w nim konstrukcje zostaną zabezpieczone przez konserwatorów-inżynierów.

Więcej na:www.mnw.art.pl

Tyritake – rys historyczno-geograficzny
Antyczna polis – Tyritake usytuowana jest w południowej części dzisiejszego Kerczu, nad północnym wybrzeżem dawnej zatoki morskiej. Miasto zostało założone przez Greków około połowy VI w. przed Chr. Wcześniej na tym terenie znajdowała się najprawdopodobniej osada Kimerów.

Tyritake ma kształt zbliżony do prostokąta o powierzchni około 9 ha. Już w V w. przed Chr. polis straciła swoją niezależność polityczną, wchodząc w skład Królestwa Bosporańskiego ze stolicą w Pantikapajon. W tym czasie zyskała solidne mury będące ciekawym przykładem greckiej architektury obronnej.

Miasto opierało swój dobrobyt na produkcji wina i sprzedaży ryb – odkryto tu wiele tłoczni wina i basenów do solenia ryb. W ostatnich latach na terenie Tyritake odsłonięto domy mieszkalne oraz fragmenty infrastruktury miejskiej (ulice, kanalizacja, cysterny). Mimo poważnych zniszczeń dokonanych w IV w. po Chr. przez Hunów, miasto przetrwało i stało się istotnym ośrodkiem krzewienia chrześcijaństwa, o czym świadczy odsłonięta bazylika z V–VI w. po Chr., będąca jednym z najwcześniejszych przykładów architektury sakralnej w tym rejonie.

Choć wzmianki o Tyritake pojawiają się u Pseudo-Arriana, Ptolemeusza i Stefana z Bizancjum, w antycznych źródłach pisanych brak informacji na temat miasta. Pliniusz Starszy wspomina co prawda o miejscowości Dija położonej w tej okolicy; nie wiadomo jednak, czy chodzi o miasto z czasów rzymskich, jakąś inną mniejszą miejscowość czy grecki odpowiednik miejscowej nazwy Tyritake.
Pierwsze badania archeologiczne prowadzone były na terenie nekropoli (eksploracja grobowców) w 2. połowie XIX wieku. Systematyczne badania archeologiczne miasta rozpoczęto w 1932 roku. W roku 2000 badania terenowe rozpoczął Wiktor Nikołajewicz Zińko, kierujący kampanią archeologiczną oraz pracami konserwatorskimi. W 2008 roku do ukraińskiej ekipy dołączyła Polska Misja Archeologiczna „Tyritake” Muzeum Narodowego w Warszawie. Na terenie Tyritake planowane jest stworzenie nowoczesnego parku archeologicznego i lokalnego muzeum poświęconego historii miasta.